Cerpen Kayla Untara: Nyanyi Langgar Sunyi

17.45 Zian 0 Comments

Matahari mancugut tabilak di atas kupala. Idup masih haja matan hintadi taduduk balungsur batis sambil mampaul kukus ruku karitik nang bilang tatinggal puting. Kadaham jua nang tahu nangapa nang manyamut di utaknya. Matan baisukan mamukul sapuluh tadi hudah inya taungut saurangan di palatar Langgar nang hatapnya pinda tambus banyu. Kakanakan sakulah pinda hudah balarut ampah ka rumah, inya tatap haja taungut. Paluh liir di awak, mamiar nang kaya minyak.
“Napang, tuh? Pinda taungut haja?” Ujah ning kucur nang balimbai batis handak manimba banyu di kumpaan Langgar.
Ditakuni kaya itu, takurihing simpak balaluan si Idup. Lamun urang ti manjawab nangapakah, barang ham. Ninih, kada jua. Takurihing tipang jawabannya.
“Disasadangi, tuh-ai lamun maungut. Napa kada baik gasan diri…”. Jar ning kucur pulang sambil baludah mambuang kucur nang mahabang darah likat ampah ka buncu.
“Ulun ni, ning-ai ada alasannya batajak di sia”. Idup manjawab jua sakalinya. Asa muyak kalu takurihing tarus, kaina makin bamagin ning kucur baucap nang macam-macam.
“Lamun baungut kaya ikam tu, kadada alasan lain pada pangulir banar haja!”. Sarik tu hudah ning kucur amun sampat bamamai kaya nintu.

“Nah, luput am pian ning-ai…”
“Luput napang. Lamun dasar babujuran. Imbah, nangapa ngarannya amun matan baisukan baduduk haja sambil mampaul ruku kada sing pajahan?”
“Mamikirakan umat ning-ai!” Ujar Idup baucap sakakananya.
Tauling kupala ning kucur mandangar jawaban Idup. Barapa minggu-kah hudah Idup pinda singgang kaya ninih. Lamunnya hari Salasa wan Kamis, batajak inya di palatar Langgar hampai ka magrib isya tu. Disambat gila, tia sumbahyang tarus di Langgar. Nangapakah kalu…?
Malihat biji mata ning kucur nang manciling, Idup takurihing simpak pulang. Limbahnya, asa muyak jua kalu sidin, baugah-ha ning kucur maampah bulik. Garigitan tupang sidin lawan kalakuan Idup baminggu-minggu ninih nang pinda anih. Sidin nang masih paninian lawan inya gin bilang asa taka kupala darah hudah, maginnya bubuhan nang rajin bayasinan di Langgar tiap Salasa wan Kamis kamarian, bilang sarik jua lawan Idup. Napang, urang mandangarakan marawi atawa caramah, inya bacugut di buncu palatar Langgar sambil baruku. Lamun manggangu kada pang. Tapi lamun hari Kamis, di Langgar nintu babinian haja nang ada. Nang ngaran yasinan babinian, nyata-ai kadada lalakiannya. Salain pada Idup manyaurangan. Baik amun pas kana hari Salasa, buhan pakacil Ibam nang bakakajian. Tapi biar kaya nintu, Idup tatapai inya mambuncu tawing…! Kada umpat kada, marawi atawa mambaca barjanji!
Nangapa dijalak si Idup ninih? Nang kaya itu pindanya nang jadi tatakunan urang. Idup, tatapai inya nang kaya nintu. Mamukul sapuluh inya hudah duduk di palatar Langgar, tanghari sumbahyang dzuhur. Limbahnya duduk pulang sampai taka ashar, sumbahyang pulang, mancugut pulang. Saban minggu nang kaya itu haja. Salasa, Kamis. Salasa, Kamis. Salasa, Kamis. Minggu di hadap, iya pulang. Mudil panyakit kambuh. Limbah tadapat hari nang dua nintu, baumpat panyakitnya. Ari nang lain biasa-ai. Nurmal kaya urang haja.
Nang kaya hari ini nah. Julak Siah hudah palapau-palapau di mik Langgar mangariau kanu angguta yasinan rutin nang pas kana hari Kamis. Kada lawas, bajurut datangan bubuhan babinian yasinan mandangar kariau julak Siah nang kaya patir mambalah langit Langgar buruk. Jaka kawa runtuh, runtuh hudah tu-a.
Julak Idah, mama Sala, acil Ikur, uwa Basnah nang urang Barabai lawan nang lainnya tamasuk ning kucur nang panuhanya, balarut datangan ka Langgar. Imbahnya lalu di hadapan Idup, manyirit ampah kanu inya. Saikung manyaikung nang kaya nintu haja. Tapi, nang ngaran Idup-ah, cakada bagaduh inya. Takurihing tupang nang musti!
Tunggal gimitan ari mulai bakusur ampah ka kamarian. Rami banar buhan yasinan bakakancangan urat gulu malaguakan syair barjanji. Ning kucur kada hakun kalah lawan nang anum. Umpat jua sidin mangancang urat gulu hampai kaya ibu batis hudah. Tapurancing liur kasitu kamari. Baik jua tabawa pakucuran gasan baludah. Umai sidin-ai, bilang asa lapah nang malihat…
Imbah, tang urang maangkat, makin banyaring jua sidin maninggalamakan suara nang anum. Habang hirang tupang muha maaritakan. Alahan pada ba-mik nyaringnya. Kusuk banar ning kucur, alahan pada sumbahyang!
Asa lacit hati Idup nang tasandar di tawing Langgar maliatakan. Daun kalangkala gugur ka kulam pa-uduan. Ruku habis hudah saisapan. Dijinguknya jam nang bagantung di atas pa-imaman. Pukul ampat liwat hudah, balum ampih jua buhan nang bayasinan. Taungut pulang Idup nang kaya tadi, kaya samalam, kaya pamulaan inya mulai taungut.
“Ya Allah…”

***

Kalalawasannya, kalakuan Idup nang katuju batajak matan baisukan tiap Salasa wan Kamis di Langgar tadangar jua ka talinga guru Salman. Guru mangajinya bahari lagi kakanakan sakaligus sapupu sakali aruah abahnya. Jauh pang sidin badiam pada Langgar. Rumah sidin tu tarus ampah ka Hulu situ sadikit. Lima pal kalu-ah. Nang mahabari kalakuan Idup kanu guru Salman ninih pakacil Ibam nang masih ada raraitan kaluarga jua wan Idup.
“Nang kaya apa garang sabalujurannya si Idup ninih, Bam?”. Guru Salman mancangkali batakun kanu pakacil Ibam nang basila di hadapan sidin.
“Ulun ni guru-ai, kada tapi tahu jua parsisnya. Tapi manurut habar dangsanak Ipau, hudah dua talu bulan ninih Idup pinda anih haja…”
“Anih kaya apa, Bam? Aku kada mangarti ujar ikam?!”
“Idup tu katuju banar balantak taungut di Langgar saban hari Salasa wan Kamis, guru-ai. Baharianan inya di situ, ada nang sampai ka malam…”
Balum tuntung pakacil Ibam baucap, guru Salman manatak pandir balaluan. “Hau! Bagus lagi. Napa nang anihnya? Maka saban Salasa Kamis nintu kalu urang bayasinan di Langgar?”
“Inggih, guru-ai. Tapi amun ari Kamis yasinan babinian. Lamun mangganggu kada jua pang, Idup tuti. Tapi buhan julak Siah nang asa kada nyaman. Mana matan baisukan ha pulang inya sudah baandak burit di palatar Langgar. Amun hari nang lain cakada kaya nintu, guru-ai. Pamulaan ti, kadada nang mahinggur-hinggur pang lawan kalakuan si Idup. Kalalawasannya, taurak jua pamandiran. Napang inya bilang titir hudah bakalakuan nang kaya itu. Maka guru-ai ada nang mamadahakan Idup bakakajian, balampah lah, macam-macam tupang nang kada baik. Mana pulang, tiap kalian ulun lihati inya pinda bacikutan kitab sing kandalan guru-ai. Kami kadada nang waninya batakun kanu inya baastilah. Kalu inya tasinggung. Ning kucur barapa kali-an hudah haja jua batatakunan kanu inya. Limbah ditakuni nang kaya nintu, jawabannya sama tarus…, ‘ulun ning-ai, julakai, pakacil-ai, batajak di sia marga mamikirakan ummat kita!’. Han guru. Nang kaya apa lagi nituh?”
Guru Salman takintip satumat, bafikir. Kupiah jangang buruk sidin hudah pinda siwah ka kiwa. Dibujurakan sidin hulu kupiah sabalum baucap. “Lamun kaya itu, kaina ku datangi ha si Idup ninih. Kada kawa diliatakan lamun bujur kaya pandiraan ikam, bam-ai. Pacangan manyupanakan sajuriatan kaina. Ayuha, isuk aku mandatanginya”.
“Kahandak ulun ti kaya nintu jua, guru-ai. Kalu inya ma-asi lawan pian. Amun kaya itu ulun turun haja nah, guru-ai… Assalamu'alaikum…”
“Hi-ih. Ayuha, bagimit Bam-ai. 'Alaikum salam…”

***

Karitikan bunyi sapida unta guru Salman bakayuh ampah ka rumah Idup. Hari ini sidin handak badundum lawan Idup, kamanakan sidin nang jadi pamandiran urang. Sapanjang jalan sidin garunuman haja. Kada tahu jua napa nang digarunumakan. Gagarunum kanu Idup-kah? Gagarunum marga jalan aspal nang batukul-tukul kaya hintalu nang kada tababaiki pamarintah kah? Kada tahu jua! Atawa sidin kalapahan maninjak sapida? Kadadaham nang tahu!!!
Parak satangah jam, sampai sidin ka rumah Idup. Imbah bakatuk sambil basalam, mangaluar urang nang di cari.
“'Alaikum salam… Hau, pian nah Julak. Naik julak…” Ujar Idup manyuruhakan.
Disandarakan sidin sapida unta ka tawing rumbia nang parak japuk. Malingkang batis sidin di watun rumah Idup. Limbah di dalam, basila sidin di tikar purun nang pinda wawah pinggirnya. Parak banar hudah tasandari Lukah nang bacungkung di tawing. Mahingak sidin kalapahan.
Imbah Idup manyurungi banyu bamati, inya duduk jua bahadap kanu guru Salman.
Guru Salman mamulai pandir. “Kaya apa Dup pahumaan? Baik haja kalu banihnya?” Jar sidin batakun mambuka.
Takurihing Idup. “Inggih. Alhamdulillah baik haja. Napang tih julak?”
Rupanya Idup ni asa marasa jua guru Salman ada maksud nang lain. Satiguk, dua tiguk guru Salman mahirup banyu nang di cangkir arma batangkai. Takurisit kaning sidin imbahnya.
“Musti ada nang lain pada batakun banih kalu jadi pian balinggang bamara kanu ulun?” Jar Idup pulang batatangguh.
“Dup…”, ujah guru Salman manggimiti.
“Inggih Julak. Kanapa…?”
“Ibam samalam ada ka rumah, inya mangisahakan ikam…”. Taangkat balaluan dagu Idup.
“Bujuran-ah, Dup, ikam saban Salasa wan Kamis katuju baungut di Langgar bahaharianan?”
Tadiam Idup ditakuni guru Salman.
“Napa hajat ikam batajak di Langgar situ, ha Dup?” Guru Salman ba-anyak batakun.
“Ulun kadada maksud napa-napa, julak-ai. Ulun kadada mangganggu siapa-siapa…” Idup banganga manjawab.
“Hi-ih. Bujur haja ikam kadada mangganggu. Tapi, urang nang marasa taganggu, Dup-ai. Ikam tahulah? Ada nang manyambat ikam balampah di Langgar!” Ujar guru Salman mamadahi. “Kahandak ikam tih, napa garang sabujurannya?”. Jar guru Salman maulang tatakunan.
“Astaghfirullah! Ulun, julak-ai. Kadada tupang maksud napa-apa. Ulun tu mamikirakan ummat haja?”
“Mamikirakan ummat kaya apa?”
“Mamikirakan buhan kaluarga wan dangsanak kita di kampung nipang…”
“Tarusakan…!” Guru Salman manyuruh.
“Pian malihatlah Langgar kita tuh? Hatapnya apa pinda miris tambus banyu hudah, lantai paimaman rungkang, kulam pauduan balumut, bapayapak! Balum pulang tawingnya nang bagagat…”
“Imbah, napa kakaitannya lawan gawian ikam nang baungut di Langgar tuti?”
“Ulun hatiakan, buhan yasinan Julak Siah saban Kamis wan buhan pakacil Ibam saban Salasa tu rami banar! Apalagi amun takana bulan mulud. Bah! Bilang liwar tupang raminya. Sampai ning kucur parak pagat urat gulu mambaca barjanji, kada maingat diri pada tuha hudah….”
“Ai…! Baik lagi!”
“Magin tuha magin banyak ba-amal ti baik haja pang julak-ai. Ulun kada manyalahakan niat buhan sidin. Ulun di Langgar tu kada baungut kada, tapi handak malihat sampai dimana ampihnya…”
“Hau! Napang tih?”
“Pian tahulah Julak?! Buhan yasinan tu sampai mamukul lima kamarian hanyar ampih palalau-palalau ba-syair. Imbahnya bulikaa…an…!!! Miris hati ulun, julak-ai! Miris nang kaya bubungan Langgar kita nang kada tababaiki hampai wahini. Rungkang parasaan ulun, julak-ai! Rungkang nang kaya lantai paimaman. Garigitan tupang ulun julak-ai ! Garigitan nang kaya bunyi gagat mamakan tawing Langgar!” Jar idup sadikit bamamai.
Idup bahinak satumat. “Ulun tu kada handak balampah atau bakaji nang kada kakaruan julak-ai…,” Idup manyambung pulang pandir nang sampat tagana, “bayasinan tu nah, hampai mamukul lima, ashar dikamana-akan? Jadi, amun ulun handak sumbahyang ashar di Langgar, tapaksa ai mahadang urang ampihan. Jaka pang imbah tuntung mambaca barjaji nitu basambung sumbahyang, ninih kada jua! Balinggang ma-ampah bulik! Amal nang utama diandak ka lintuhut kalu!? Mambaca rawi lawan barjanji kalaham taka muka. Apa kada tabalik lah nintu!? Langgar kada tababaiki, haur bakakancangan urat gulu ha tarus… Nang nintu sabuting haja, ada lagi nang lain. Amun ulun sumbahyang zuhur, paling buhan kakanakan sakulah nang umpat ba makmum. Asar saurangan pulang…, magrib buhan anak pakacil Duraup lawan kai Andut nang ada. Isya?! Nang itu-itu jua urangnya. Ada nang baduduaan haja ulun lawan kai Andut. Lamun subuh, kada kawa dikisah lagi. Ulun nang bang, ulun nang qamat, ulun nang imam, ulun nang makmum! Sakakalinya! Padahal saban bayasinan, nang lalakian kah, babinian kah banyak haja urangnya. Banyak haja nang cungul. ‘Sumbahyang cukup di rumah haja’, jar. Cah! Alasan banar haja. Kulir nang iyanya! Saban sumbahyang ulun mambawa kitab nang dibari-i haji Dullah nang baisi kautamaan sumbahyang barjamaah. Ulun baca bujur-bujur…, imbah tuntung sumbahyang ulun baca banyaring. Kada bagatik jua buhannya, julak-ai! Kaluai ada pangrasa napakah, kada jua-am...”
Tadiam satumat Idup mambujurakan pahinakan sabalum manyambung pulang, “Ulun tu kada pang maniwas lawan buhan yasinan atawa dangsanak kita di kampung ninih. Tapi lamun gawian nang balum tantu ada syariatnya digawi bahimat, limbahnya mangipai-akan nang fardhu?! Ulun kada sajalur amun kaya itu. Abu Darda ra. Suah baucap; ‘Demi Zat yang jiwaku ada di tangan-Nya! Tidak ada yang aku ketahui tentang ummat Muhammad sesuatu yang paling baik, melainkan hanya shalat berjemaah!’ Subhanallah! Makanya, maksud ulun tu bacugut saban Salasa wan Kamis nintu handak tahu haja, adalah nang tagaritik hati ba-ampah ka Langgar maangkat takbir. Manalu bulan hudah survay ulun, manalu bulan hudah ‘balampah’ ulun tuti. Huhujungannya; tatap haja kaya bahari kala! Nyanyi rawi wan barjanji makin nyaring, Langgar kalaham makin basunyi…!!!” Jar Idup tagas.
Daradaian paluh dingin di kaning guru Salman mandangar pandiran Idup. Kada sing ucapan lagi sidin. Sintup, kaya siput bapayis. Kahandak sidin, sidin nang bamamai. Ninih!? Tabalik! Sidin nang asa di mamai-i. Asa runtuh balaluan awak guru Salman. Napang, pas banar kana buku!
“Han… ti jaku…!!!”[]

“Salam gasan dangsanak-ku sabarataan..."

Sumber:
https://www.facebook.com/notes/kayla-untara/kisdap-nyanyi-langgar-sunyi/306180652740

0 komentar: