Cerpen Hatmiati Masy’ud: Jujuran
Nurhayati, anak Haji Juhalis, nang bungas langkar, kambang Kampung Pihaung, duduk taungut di muhara lawang padu. Pikirannya galu, kaingatan wan Firmansyah, urang nang handak badatang lawan inya. Sabujurannya inya katuju ai wan Firman nangitu. Napang mun urangnya baik. Lulusan sakulah agama, bagawi mahunur di sakulahan, lawan parawaan wan urang tuha. Bungas ha pulang. Kumplit tu pang dah.Nurhayati tu handak ai sarik wan Abahnya. Tagal kada bulih pang sarik. Pamali anak sarik wan urang tuha. Kalu katulahan, ngalih kaina. Napang mun Abahnya tu pina handak larang bangat mamintai jujuran. Sidin tu talalu bangat. Kadada urang di kampung inya tu jujuran sampai salawi juta. Nyata ai kuwitan Firman wan kula-kulanya tu baundur. Bisa kada jadi, saku. Abahnya tu pinanya kada tahu jua anak sidin ni handak. Habang muha Nurhayati, asa supan kalu ada nang tahu inya katuju wan firman tu.
“Ui, Diang, nangapa diungutakan di muhara lawang? Kalu pina ditinjak mintuha, kaina...” Kada katahuan Umanya mancungul.
Takajut Nurhayati. Asa tarabang sumangat. Napa mun Umanya tu managur bakakajutan.
“Kada napa-napa, Ma ai. Mamikirakan lauk makan tanghari ngini banar ai,” Asa ngalih Nurhayati manyahut.
‘Kada usah badusta, Nak ai. Umamu ni tahu ai nang dipikirakan ikam tu. Ikam kaganangan urang nang handak badatang tu, kalu?” Uma Nurhayati salajur manimbak ka sasaran.
Masam muha Nurhayati disambati Umanya kaya itu. Marangut.
“Kada napa jua, Nak ai. Uma ni paham haja, suah jua Umamu ni anum, Nak ai. Rabung jua, Diang ai,” jar sidin sambil lihum. Sidin bapandir kada tapi maitihi kada wan Nurhayati, tahu sidin tahu anaknya tu supan.
Takurihing Nurhayati mandangar Umanya bapandir kaya itu. Asa ampih inya sangkal wan Abahnya.
“Iya am, Ma ai. Abah tu talalu bangat mun bujuran mamintai salawi juta. Jaka urang sugihkah. Ni kuwitan Firman tu sama haja wan kita, pada ka pahumaan jua,” Nurhayati pina mangancang bapandir wan umanya.
“Ayuha, Nak ai. Sabar haja ikam. Kaina Umamu ni nang bapandir wan Abahmu. Hari parak dah tangahari. Lakasi ikam baharaguan, kaina Abahmu datang mulai pahumaan. Iwak baung tu gangan masam haja, buati tarung masam putikan Abahmu sumalam, nyaman rasanya sigar. Jangan kada ingat, ulahakan jua sambal acan. Buati kaminting dudua bigi. Kada usah bapitsin, bagula haja. Sabuting lagi, putik pucuk gumbili di higa rumah tu nah, jarangakan. Jangan talalu linyak, kaina kada nyaman dicacap ka sambal acan.”
“Inggih, Ma ai. Pian handak ka mana?”
“Handak mandi ka batang banyu, salajur batatapas,” Uma Nurhayati tulak ka batang banyu. Nurhayati lakas bamasak wan manggangan. Kalu pina Abahnya datang, maras sidin kalapahan wan kalaparan.
***
Imbah tanghari, Abah wan Uma Nurhayati pina garunuman bapandiran. Nurhayati bajauh. Inya ka padu. Dilihatnya pina ada pisang talas masak. Lakas diulahnya cakuduk, diulahakannya jua banyu tih, imbah itu diantarakannya gasan Abah wan Umanya. Pas Nurhayati datang, badiaman salajur sidin. Ampih bapandiran, kada hakun sidin kadangaran Nurhayati. Imbah maandak wadai cakuduk wan banyu tih, bajauh ai Nurhayati. Kada handak jua inya mandangarakan pamandiran kuwitannya.
Nurhayati balalu ka kamar. Kada lawas hari sanja, pina habang ha pulang. Asa kada nyaman hati Nurhayati. Dikancingnya lalungkang, lawang padu dipalangnya. Abah Nurhayati tulak ka langgar, Umanya lakas jua basiap handak sambahyang.
Nurhayati ancap baudu, umpat Umanya sambahyang. Imbah magrib, Umanya tarus mambaca Yassin wan Tabarak. Nurhayati umpat jua mairingi Umanya mambaca. Kada lawas, Isya pulang. Nurhayati wan Umanya sambahyangan bajamaah. Imbah umanya badu’a, inya lakas ka padu, mahangati gangan wan nasi. Nyaman pas Abahnya datang mulai langgar, salajur makanan.
***
Imbah makanan, Abah wan Uma Nurhayati kaluar. Nurhayati basisimpun. Kada lawas, kadangaran Umanya bahiau.
“Nur, ka sia nah. Abahmu handak bapandir.”
Nurhayati bajalan manunti Uma wan Abahnya.
“Duduk di parak Abahmu ni, nah. Abahmu handak batakun.”
Nurhayati baparak wan Abahnya.
“Nur, malam isuk kaluarga Firman tu handak badatang. Handak balarangan lawan ikam. Tagal, Abah handak batakun dahulu lawan ikam. Ikam ni katuju hajalah lawan Firman tu? Bila katuju, nyaman Abah manampani. Sabulan imbah itu, ikam dinikahakan. Bila kada katuju, nyaman Abah kada manarima. Kaya apa am?”
Mandangar takunan Abahnya, Nurhayati mandam. Hinip kada sing burinikan.
“Napa maka badiam haja?” jar Abahnya pulang. “Atau, ikam ni kada katujukah? Nyaman Abah kada manampani.”
Sabatik-batik Nurhayati kada manyahut.
“Abahnya, amun Nurhayati tu kada kawa manyahuti, artinya inya katuju tu wan Firman nangitu,” Umanya umpat jua bapandir.
Habang muha Nurhayati, sampai ka tatalinga.
Takurihing Abahnya malihat. Tahu dah sidin. Kada salah lagi, anaknya ni katuju jua wan Firman nangitu. Sidin gin katuju ai jua wan Firman tu, napa mun urangnya panyambahyang. Rancak pang tadapat di langgar. Parawaan wan urang tuha, langkar ha pulang urangnya. Cucuk tu pang lawan anaknya nang bungas nangini. Maraha masih mahunur, kaina kawa haja sasambil disuruh manurih.
“Abahnya, kada kalaranganlah pian ni cagar mamintai urang tu salawi juta? Di kampung kita ni paling larang sapuluh juta. Ngitu gin anak Haji Adul, nang bajual gatah,” Uma Nurhayati batakun.
“Bah, kada usah bingung, Umanya ai. Kada bataha kada kawa. Aku kada handak anak kita nang bungas, langkar, baik, pintar bamasak, sayang wan kuwitan, wan jua kuliah di STAI ni, pina diubral banar.”
“Kada kaya itu, Abahnya ai. Kalu ai kaluarga Firman tu kada kawa. Maras anak kita. Jujuran tu kada jua maulah anak kita bahagia. Biar ha jujuran sadikit, kalu urangnya baik wan anak kita katuju, kadada salahnya kita bakalah,” Uma Nurhayati bapandir pulang.
“Aku paham haja, Umanya ai. Wajar haja maintai larang. Kaina bila urang datang malam isuk, hanyar kutakuni barapa garang kasanggupan Firman nangitu. Asal inya bajanji bujur-bujur manjaga anak kita dunia ahirat, nyaman hatiku, Umanya ai. Nurhayati ni anak kita saikungannya. Aku kada handak tasalah malakiakan,” Abahnya manyahut.
“Nur, sadang dah guring. Hari parak dah pukul sapuluh. Wan jangan kada ingat mamalang lalungkang di kamarmu,” Abahnya manyuruh Nurhayati guring.
Nurhayati balalu ai ka kamar. Hatinya himung kada sakira mandangar pamandiran Uma wan Abahnya. Malam nangitu, asa lawas bangat hanyar subuh. Napa mun Nurhayati kada taguring. Tangah malam, bangun Nurhayati sambahyang tahajut. Habis nitu hanyar inya barabah pulang, lalu kawa taguring.
***
Saharian ngitu, Nurhayati gugup kada sakira. Napa mun malamnya kaluarga Firman handak badatang. Imbah isya, kaluarga Nurhayati bakumpulan jua barataan di rumah. Banyu tih disurung, wadai gumpal, gaguduh, apam, bubur baayak, wan jua wadai karing tukaran di warung, disurung jua. Uma Nuryahati maulah sutu, gasan makanannya imbah acara balamaran tu.
Kada lawas, rumbungan Firman wan kula-kulanya datangan jua. Disuruh ai masukan ulih nang ampun rumah, duduk baampar di tikar purun. Kaluarga Nurhayati sudah dudukan mahadang bahadulu. Nang bibinian bajurut masukan ka ruang tangah, tatinggal lalakiannya di luar. Nurhayati bahinip di padu sambil bakakaut.
***
Imbah kaluarga Firman dudukan barataan, bapandir ai tatuha kaluarga Nurhayati, nang bangaran Julak Imuh.
“Nangapa garang habar sampian barataan nangini datangan ka rumah kami nang buruk ngini?” ujar Julak Imuh batakun.
Kada lawas manyahut ai tatuha kaluarga Firman, Uwa Ulis, “Kami ni datangan sabarataan handak umpat batanam nyiur.”
“Umai lih. Nyiur ampun sampian ni nang kaya apa garang?” ujar Julak Imuh pulang.
“Nyiur ampun kami ni harat bangat. Unggul tu pang. Pambuahan kada sakira. Lawan kami marasa cucuk lawan tanah ampun sampian. Tanahnya subur, kada suah kabanjiran, tarawat, lawan jua sudah bapagar ja pulang. Untung banar tu pang mun kami dapat tanah nangini,” ujar Uwa Ulis manyahut sing panjangan.
“Ayuha, kami hakun ai mun nang kaya itu nyiurnya.”
“Amun buhan pian ni bujuran hakun manarima, nangapa am saratnya?” Batakun pulang Uwa Ulis, pina util bangat sidin nangini.
“Nang kaya urang banyak jua ai, sasuai wan adat banua kita,” Julak Imuh ni pina sambil takurihing ha manyahuti. “Pamulaan kami minta piduduk, imbah ngitu kapala kada. Artinya, wadai ampat puluh satu macam, patalian saraba sabuting, salup, baju, tapih, wan banyak ai lagi. Mangarti ai, kalu? Lawan jua, pangalambuan, saisi kamar. Nang pahabisan, duit salawi juta, gasan mangganii aruh,” ujar Julak Imuh sambil tabatuk-batuk kapanjangan bapandir kada ingat nginum.
Gigir urang sabarataan mandangar. Asa larang bangat, saku.
“Umai lih. Kawakah diundur lagi?” ujar Uwa Ulis manyahut. Asa takajut sidin mandangar salawi juta.
“Nah, amun kaya itu kami ni handak ai jua batakun: barapa garang kasanggupan bubuhan pian ni?” Julak Imuh batakun jua.
“Kami ni sabujurannya satuju haja. Tagal kami ni kada kawa manggawi, kababanyakan. Kaya apa mun kami maunjuk duit haja? Istilahnya tu puntal kadut. Kami hanya manyadiakan barang antaran gasan patalian saraba sadikit. Urusan pangalambuan, kami kada tahu.”
Ranaian barataan mandangar sahutan Uwa Ulis. Kada lawas, umpat bapandir Abah Nurhayati.
“Hadangi dahulu. Sabalum kami manampani, kami ni handak batakun jua wan Firmansyah, anak sampian. Bulih ai, kalulah?” Abah Nurhayati batakun.
Abah Firmansyah garunuman, bapandir lawan kula-kulanya.
“Ayuha, takuni haja Firmansyah,” Abah Firmansyah umpat manyahut.
“Firmansyah, bujurankah ikam ni handak wan Nurhayati?” Abah Nurhayati batakun.
Takajut Firman. Asa kada suah inya mandangar urang badatang ditakuni macam itu. Tagal nang ngaran hati handak, disahutinya ai bagimit, “Inggih...”
“Gimitnya ai. Nyaringi pang!” ujar Abah Nurhayati sambil lihum takarinyum.
“Inggih, Bah ai. Handak ai,” Banyaring suara Firmansyah. Takurihing sabarataan nang mandangar.
“Hakunkah ikam bajanji?”
“Bajanji napa, Bah?” Firman takajut pulang.
“Ikam bajanji manjagaakan Nurhayati dunia ahirat, hakun mahadang Nurhayati manuntungakan kuliah, mamadahi kalu inya kada mangarti. Kada disariki bila inya kada paham. Wan nang paling pamulaan: kada manduakan Nurhayati, salawas Nurhayati kawa haja manjadi binimu nang baik. Dimapa?” Abah Nurhayati batakun pulang.
Urang mandam sabarataan mandangar takunan Abah Nurhayati. Kada suah jua saumur-umur urang badatang ditakuni nang kaya itu. Nurhayati nang mandangar lalamatan matan padu gin takajut.
Firmansyah lawas tadiam. Diucapnya salawat dalam hati. Sambil babismillah, inya manyahut, “Insya Allah, ulun sanggup, Bah ai.”
“Alhamdulillah... Himung aku mandangar ikam bajanji. Amun kaya itu, duit salawi juta nang ikam bawa sagan badatang malam ini, kita jadiakan duit gasan aruhan ikam wan Nurhayati. Jujuran nang kami minta: bacakan Fatihah Ampat di hari ikam manikah wan Nurhayati,” ujar Abah Nurhayati pulang.
Takajut barataan nang mandangar malam nitu. Sakalinya jujuran Nurhayati Surah Fatihah Ampat. Julak Imuh wan Uwa Ulis kurihingan. Nang lain gin lihum, asa kada suah manamu jujuran kaya itu. Tagal nang ngaran sudah disambatkan di hadapan urang banyak, badiaman ai kula-kula nang umpat datangan, kada handak mancacampuri urusan nangitu.
Tuntung pamandiran, dibacakan du’a salamat ulih Haji Subri. Sutu disurung, makanan barataan. Malam nangitu, malam pamulaan Firmansyah balarangan lawan Nurhayati.
***
Sabulan imbah balarangan, Firmansyah lawan Nurhayati dinikahakan. Nang kaya kahandak kaluarga Nurhayati, Firmansyah mambaca surah Al Fatihah, Al Ikhlas, Al Alaq, wan An Nas sagan jujuran lawan Nurhayati.
Batablig, bajapin, bahadrah, wan kasidahan disiwa Abah Nurhayati gasan karasmin pangantin Fimansyah wan Nurhayati. Masyarakat himung, pangantin jua himung, kasanangan jadi raja wan ratu sahari. Mudahan tuntung pandang, ruhui rahayu salawasan.[]
Amuntai, awal Agustus 2010
Hatmiati Masy’ud, lahir di Paran, 6 April 1975. Alamat: Komplek CPI 1 Blok H Nomor 9, Desa Kotaraja, Kecamatan Amuntai Selatan, Amuntai, Kabupaten Hulu Sungai Utara.
Sumber:
Suseno, Y.S. Agus (Ed). 2010. Manyanggar Banua: Bunga Rampai Puisi dan Cerita Pendek Bahasa Banjar Pemenang Lomba Aruh Sastra Kalimantan Selatan VII Kabupaten Tabalong 2010. Tanjung: Pemerintah Kabupaten Tabalong
http://datutadungmura.blogspot.com/2012/02/puisi-dan-cerpen-bahasa-banjar_21.html
0 komentar: